Zwyrodnienie stawów kolanowych – podstawowe informacje

Zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych powstają w wyniku uszkodzenia:

• chrząstki stawowej,
• kości podchrzęstnej,
• więzadeł,
• torebki stawowej
• i innych składowych stawu kolanowego.

Do degeneracji chrząstki dochodzi też często wskutek urazu. Jednakże wpływ na pojawienie się zwyrodnień ma również niewłaściwy tryb życia związany z brakiem ruchu i nadwagą oraz wiek.

Zwyrodnienie stawów kolanowych może mieć postać pierwotną lub wtórną. Postać pierwotna choroby zwyrodnieniowej związana jest ze starzeniem się organizmu. Na postać wtórną choroby nakładają się z kolei takie czynniki jak:

• wady wrodzone stawu,
• choroby genetyczne,
• urazy,
• dna moczanowa
• czy RZS, czyli reumatoidalne zapalenie stawów.

Zwyrodnienie stawów kolanowych – objawy

Podstawowym objawem świadczącym o chorobie zwyrodnieniowej jest ból, który z czasem się nasila i występuje z coraz większą częstotliwością. Jest on przyczyną automatycznego przyjmowania przez chorego pozycji łagodzącej objawy bólowe. Pozycja ta z kolei wywołuje nieprawidłowe ustawienie kolana. I prowadzi w konsekwencji do przykurczu zgięciowego, którego następstwem jest ograniczenie zakresu zgięcia kolana i niestabilność więzadłowa.

Ponadto zwyrodnienie stawów kolanowych objawia się:

• ograniczeniem ruchomości stawu,
• sztywnością kolana,
• uczuciem tarcia,
• obrzękiem kolana.

Ponadto wraz z rozwojem choroby może dochodzić do asymetrii osi kończyny. I wskutek gromadzenia się płynu wysiękowego w stawie do patologicznych zmian poszczególnych części kolana.

Diagnostyka

Początkowym etapem diagnostyki  jest wywiad lekarski i badanie ortopedyczne pozwalające na ocenę ruchomości stawu. Zakresu sprawności wiązadeł i łąkotek oraz siły mięśniowej. Kolejnym elementem rozpoznania jest badanie radiologiczne RTG. Pozwala ono na ocenę stopnia zwężenia powierzchni stawowych i stopnia degeneracji chrząstki stawowej. Ujawnia też obecność anormalnych wyrośli stawowych, czyli osteofitów. I umożliwia ocenę lokalnego zwiększenia poziomu gęstości kości, określanych jako sklerotyzacja podchrzęstna.

Ponadto lekarz może również zlecić badanie USG lub badanie rezonansu magnetycznego (MRI) celem ustalenia stanu struktur łącznotkankowych takich jak wiązadła i ścięgna.

Metody leczenia

Ponieważ choroba zwyrodnieniowa stawów jest nieuleczalna, u pacjentów, u których została zdiagnozowana we wczesnym stadium, stosuje się przede wszystkim leczenie zachowawcze, mające na celu zmniejszenie intensywności objawów bólowych i zwiększenie sprawności kolana.

W terapii zachowawczej stosuje się leczenie farmakologiczne, oparte na podawaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Do skutecznych metod leczenia należy również fizjoterapia i fizykoterapia, w której najczęściej stosuje się takie zabiegi jak:

• krioterapia,
• pole magnetyczne
• oraz prądy TENS, czyli przezskórna elektryczna stymulacja nerwów.

Popularną metodą wspomagającą leczenie jest też stosowanie ortezy kolanowej lub opaski odciążającej staw.

W stanach bardziej zaawansowanych lekarz może zlecić zastrzyki z preparatów kwasu hialuronowego lub osocza bogatopłytkowego pozyskiwanego z krwi pacjenta. W rzadszych przypadkach stosuje się metodę wstrzyknięć dostawowych glikokortykosteroidów, czyli tzw. blokadę stawu.

Leczenie operacyjne

W zaawansowanych stanach choroby, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi pożądanych efektów w postaci zmniejszenia dolegliwości bólowych, a praca stawu kolanowego jest znacznie ograniczona jedyną możliwością poprawy jest zabieg operacyjny nazywany endoprotezoplastyką. Zabieg przeprowadzany jest z rzepką lub z jej pominięciem. W trakcie operacji wycina się powierzchnię stawową uda i kości piszczelowej. W miejsce ubytku mocuje się endoprotezę. Z użyciem cementu kostnego lub innego typu implantu. W przypadkach mniej rozległych zmian zwyrodnieniowych stosuje się zabiegi częściowej endoprotezoplastyki.

Decydując się na zabieg operacyjny, bezsprzecznie należy liczyć się z opcją konieczności wymiany protezy po jakimś czasie użytkowania. I intensywną rehabilitacją pozabiegową.

Podsumowanie

Postępujące zmiany chorobowe w stawie kolanowym występujące wraz z rozwojem choroby w większości przypadków są nieodwracalne. Dlatego wczesna diagnostyka i wprowadzenie leczenia zachowawczego na początkowym etapie choroby mają kluczowe znaczenie dla spowolnienia rozwoju zmian zwyrodnieniowych i ograniczenia bólu.

Warto zatem zgłosić się do lekarza, gdy pojawiają się pierwsze objawy choroby związane przede wszystkim z bólem. Lekarz ortopeda po wyeliminowaniu innych możliwych przyczyn wdroży odpowiednie leczenie opóźniające proces degeneracji stawu.

Choroby zwyrodnieniowe stawów kolanowych są jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności i dotykają coraz młodszych ludzi. W ich przypadku do podstawowych czynników ryzyka, które sprzyjają powstaniu zmian zwyrodnieniowych, należą urazy związane z wyczynowym uprawianiem sportów i ciężką pracą fizyczną. Do przyczyn zwiększających ryzyko powstania zmian zwyrodnieniowych należy również nadwaga.

Dlatego bardzo ważnym faktorem w profilaktyce jest kontrola masy ciała. Pozbycie się już 10 do 20 zbędnych kilogramów zmniejsza ryzyko wystąpienia zmian o 30% do 40%. Z kolei osoby, u których wpływ na nadmierne obciążenie kolan ma praca zawodowa, powinny stosować opaski kompresyjne, które stopniują ucisk, zwiększając tym samym ochronę przed powstaniem urazów.