Zespół pasma biodrowo-piszczelowego – rola fizjoterapii
Jedną z powszechniej występujących kontuzji towarzyszących aktywności fizycznej takiej jak bieganie, czy kolarstwo, jest zespół pasma biodrowo-piszczelowego. Dolegliwości bólowe związane z tym syndromem obejmują boczną stronę stawu kolanowego, a ich intensywność zwiększa się podczas biegania. Należy jednak podkreślić, że zespół ten nie występuje jedynie u osób związanych z tym sportem. Czym jest zespół pasma biodrowo–piszczelowego, jak się objawia i jaką rolę w leczeniu odgrywa fizjoterapia?
Jak zbudowane jest pasmo biodrowo-piszczelowe?
Pasmo biodrowo-piszczelowe stanowi część powięzi szerokiej, a jego początek wyznaczają trzy pasma ścięgniste. Pasma te są przedłużeniem mięśni naprężacza powięzi szerokiej, mięśnia pośladkowego wielkiego oraz średniego. Omawiane pasmo biegnie przez staw biodrowy, gdzie przyczepem jest grzebień biodrowy, do stawu kolanowego. Co ważne koniec pasma biodrowo-piszczelowego wyznacza kość piszczelowa. Zapewnia on tym samym stabilizację stawu kolanowego w pozycji wyprostnej. To właśnie to miejsce narażone jest na powstawanie tak zwanego zespołu pasma biodrowo-piszczelowego (ITBS – Iliotibial Band Syndrome) zwanego również „kolanem biegacza”. Jak rozpoznać ten rodzaj kontuzji?
Objawy i przyczyny powstawania zespołu pasma biodrowo-piszczelowego
Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów zespołu pasma biodrowo-piszczelowego jest ból w okolicy zewnętrznej strony kolana. Pomimo że syndrom ten nazywany jest potocznie kolanem biegacza, problem może dotykać również osób związanych z innymi rodzajami sportu oraz wykonujących pracę wymagającą powtarzalnych ruchów zginania i prostowania stawu kolanowego. Oprócz dolegliwości bólowych wśród objawów występują również uczucie kłucia, odrętwienie i mrowienie w okolicy uda oraz tak zwane trzaskanie w kolanach. Ból często promieniuje i obejmuje całą długość pasma biodrowo–piszczelowego. Oznacza to, że może być odczuwalny również po zewnętrznej stronie ud i bioder. Oprócz tego w niektórych przypadkach zauważyć można obrzęk w okolicy kolana.
Etiologia zespołu pasma biodrowo-piszczelowego jest złożona i może wynikać z wielu czynników. Do najczęściej występujących przyczyn tej dolegliwości należą:
- powtarzalny ruch zgięcia i wyprostu w obrębie stawu kolanowego skorelowany z nadmiernym obciążeniem
- niewłaściwa technika biegu, źle dobrane obuwie do biegania, czy brak odpowiedniej rozgrzewki przed treningiem
- ucisk w obrębie tkanek znajdujących się pod pasmem biodrowo-piszczelowym oraz wywołane tym uciskiem zapalenie kaletki, czy też ścięgien
- predyspozycje wynikające z nieprawidłowej budowy anatomicznej nóg takie jak kolana koślawe lub szpotawe.
Diagnostyka i leczenie zespołu pasma biodrowo-piszczelowego
Diagnoza zespołu pasma biodrowo-piszczelowego (ITBS) jest wieloetapowa i opiera się na przeprowadzaniu szczegółowego wywiadu, badaniach fizykalnych, a także w niektórych przypadkach badaniach obrazowych. Badania mają na celu przede wszystkim zlokalizowanie bólu, ustalenie jego przyczyn i czynników nasilających dolegliwości. Podczas procesu diagnozy lekarze wykorzystują między innymi badania palpacyjne, a także testy Obera, Noble’a, Renne oraz Thomasa. Co do leczenia ITBS skupia się ono na złagodzeniu i wyeliminowaniu stanu zapalnego. Zastosowanie ma tutaj zarówno zmiana nawyków związanych z aktywnością w połączeniu ze stosowaniem preparatów przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Kluczową rolę w dochodzeniu do zdrowia odgrywa także fizjoterapia. Dlaczego ćwiczenia rehabilitacyjne są tak ważne?
Rola fizjoterapii w leczeniu pasma biodrowo-piszczelowego
Fizjoterapia odgrywa dużą rolę w leczeniu zespołu pasma biodrowo-piszczelowego. Ma ona na celu przede wszystkim ułatwić rozluźnienie i wzmocnienie mięśni w obrębie ud i bioder. Dzięki temu możliwe jest wzmocnienie stabilności stawów biodrowych i kolanowych. Co za tym idzie, zmniejsza się tym samym napięcie pasma biodrowo- piszczelowego. Osiągnąć to można poprzez rozluźnienie mięśni wielkich pośladkowych, masaż tkanek głębokich oraz ćwiczenia rozciągające. Warto podkreślić, że ćwiczenia fizjoterapeutyczne mają również na celu skorygowanie zaburzeń biomechanicznych takich jak np. nadmierna pronacja stopy. Istotny jest fakt, że ćwiczenia obejmujące relaksację oraz rozciąganie mięśni wskazane przez fizjoterapeutę można wykonywać samodzielnie w domu. Wskazując na kluczową rolę fizjoterapii w leczeniu zespołu pasma biodrowo-piszczelowego warto zapoznać się z najczęściej zalecanymi zabiegami i ćwiczeniami rehabilitacyjnymi.
Fizjoterapia – polecane zabiegi i ćwiczenia
Działania fizjoterapeutyczne obejmują zarówno terapię miękkich tkanek, jak i ćwiczenia mające na celu wzmocnienie wybranych partii mięśni. Wśród często polecanych zabiegów z terapii manualnej wymienia się poizometryczną relaksację mięśni, która stanowi swoistą technikę stretchingu. Polega ona w najprostszym ujęciu na kontrolowanym napinaniu i rozluźnianiu mięśni. Kolejnym ważnym punktem fizjoterapii jest mobilizacja rzepki, co pozwala na skorygowanie ewentualnych zaburzeń w torze ruchu podczas zginania i wyprostu. W występowaniu dysfunkcji i schorzeń narządów ruchu pomocna jest również kinezyterapia, czyli najprościej mówiąc terapia ruchem. Stosuje się tutaj między innymi ćwiczenia trójpłaszczyznowe i ekscentryczne. Powyższe ćwiczenia i zabiegi często uzupełnia się jonoforezą, krioterapią oraz wykorzystaniem ultradźwięków. Oprócz tego w rehabilitacji zastosowanie ma kinesiotaping.
Zespół pasma biodrowo-piszczelowego to dolegliwość, która skutecznie utrudnia wykonywanie aktywności fizycznej. Dlatego tak ważna jest celna i szybka diagnostyka, dzięki której po wprowadzeniu planu leczenia możliwy jest szybki powrót do zdrowia.